Huisartsen Egon Kluitman en Janneke Alberts zitten beiden in het speciale team dat in het weekend palliatieve diensten draait in de regio Enschede en Hengelo. Ze vertellen over het werk en de toegevoegde waarde. “We kunnen nu voorkomen dat patiënten in de palliatieve fase nog zes verschillende dokters zien.”
De situatie van de vrij vitale 90-plusser verslechterde op één zaterdag zo snel, dat hij uiteindelijk binnen 24 uur kwam te overlijden. Maar in die ene dag kon huisarts Janneke Alberts wel veel betekenen voor de patiënt en zijn familie.
“Ik ben in gesprek gegaan met de patiënt samen met zijn zoon en direct was duidelijk dat hij niet meer naar het ziekenhuis wilde, het leven was goed zo”, vertelt Alberts. “We hebben alle scenario’s en mogelijkheden besproken. Hij wilde graag een slaapinfuus als we de situatie niet onder controle zouden krijgen. Zijn gezondheid verslechterde die dag heel snel en ’s nachts overleed hij. Maar de familie was tevreden hoe het was gegaan. Er was vanaf het begin rust.”
Ontstaan palliatieve dienst
Alberts, waarnemend huisarts in Delden, is één van de 23 huisartsen die twee tot vier keer per jaar in het weekend een palliatieve dienst draait. De palliatieve dienst is zo’n vijf jaar geleden in de regio Enschede/Hengelo in het leven geroepen door Spoedpost Huisartsen Twente (SHT), nadat in de regio Schiedam een succesvolle pilot was gedraaid. Tijdens de dienst bezoekt een dienstdoende huisarts van zaterdagochtend tot en met zondagavond patiënten die in de laatste levensfase zitten.
“We verminderen daarmee de druk op de huisartsenpost én verbeteren de zorg voor patiënten in de palliatieve fase, het mes snijdt dus aan twee kanten”, vertelt Egon Kluitman. “Eerder waren er in het weekend echt schrijnende gevallen, waarbij patiënten in de laatste dagen van hun leven wel zes dokters zagen. Dat voorkomen we nu.”
Ondersteuning voor huisartsen
Kluitman, huisarts in Denekamp, draait sinds 2020 twee weekenden per jaar een palliatieve dienst. “Het mooiste is natuurlijk als de eigen huisarts een patiënt kan zien. Dat is alleen niet altijd mogelijk. Niet alle huisartsen wonen waar ze werken. Of hebben niet het hele weekend voldoende tijd.” Alberts: “We stemmen altijd met de eigen huisarts af of die zelf naar de patiënt wil. Wij zijn echt ondersteunend.”
De patiënten die ze zien, zijn vrijwel altijd terminaal en willen niet meer opgenomen worden in het ziekenhuis. Kluitman: “We willen vooral de waardigheid van mensen intact houden. We verminderen zo veel mogelijk de pijn en proberen zoveel mogelijk de klachten te verlichten die voorkomen in deze fase. Soms behoort daartoe ook palliatieve sedatie, het in slaap brengen van de patiënt.”
Aanvulling op dagelijkse werk
Beide huisartsen ervaren de palliatieve dienst als een aanvulling op hun reguliere werkzaamheden als huisarts. “Toen ik stopte bij een andere praktijk dan waar ik nu werk, viel de palliatieve zorg weg”, vertelt Alberts, die nu anderhalf jaar palliatieve diensten draait. “Maar palliatieve zorg vind ik een mooi onderdeel van de huisartsenzorg. Op deze manier behoud ik dat stuk een beetje.” Kluitman: “Ik heb altijd veel interesse gehad in de palliatieve zorg. Het is hele waardevolle en dankbare zorg om te bieden. Ik ben ook SCEN-arts, die beoordeelt of de door de arts te verrichten euthanasie voldoet aan de vereiste wettelijke voorwaarden.”
Alberts: “Palliatieve zorg gaat niet over symptomen, maar over het leven. Over de persoon. Wat heeft iemand gedaan? Hoe staat iemand nog in het leven? Wat wil iemand nog?” Kluitman: “Je gaat heel snel de diepte in met de mensen. Dat kan het heel intens en mooi maken. Eigenlijk is het gesprek het belangrijkste.”
Voor dat gesprek hebben de huisartsen ook voldoende tijd. “We bepalen zelf hoe lang we bij iemand blijven”, vertelt Alberts. Kluitman: “Het is maatwerk. Je kijkt echt wat iemand nodig heeft. Soms creëer je al rust door je jas uit te doen, tegenover iemand te gaan zitten en te luisteren. En soms is meteen duidelijk wat er moet gebeuren en kun je niet eens meer in gesprek met iemand.”
Eigen indeling
De huisartsen houden onderling contact via het HA-web en komen één keer per jaar bij elkaar. “Dan delen we ervaringen en evalueren we”, zegt Kluitman. “Ook komen er actuele thema’s binnen de palliatieve zorg aan bod. De laatste keer ging het bijvoorbeeld over de vraag hoe je omgaat met cultuurverschillen? Mensen met een Turkse en Syrische achtergrond denken toch anders over de laatste levensfase. Hoe ga je daarmee om?”
Zo is de palliatieve dienst echt een verrijking voor de palliatieve zorg in het weekend in de omgeving van Enschede en Hengelo. Kluitman: “Elke keer is het weer mooi om een baken van rust te zijn en mensen die in paniek zijn te kalmeren door te luisteren en te doen wat op dat moment nodig is.”
