Huisarts als poortwachter van de zorg

Ingmar Waardenburg heeft bijna 10 jaar een huisartsenpraktijk in het centrum van Enter. Hij werkt daar samen met een collega-huisarts (waarnemer), Irma, Jorien en Josephine (assistenten), Rianne (POH somatiek) en Nelleke (POH GGZ, psycholoog en praktijkmanager).

Ingmar Waardenburg

Een tijdje geleden werd hij geïnterviewd over persoonsgerichte zorg. Nu, een half jaartje later, spreken we hem opnieuw voor ‘het verhaal achter dit verhaal’.

Persoonsgerichte zorg als natuur
Als we het hebben over persoonsgerichte zorg geeft Waardenburg direct aan dat hij zichzelf niet als toonbeeld van persoonsgerichte zorg ziet. Hij vindt het eigenlijk ook een beetje een zweverige term. “Ik doe het gewoon zoals ik het doe. En is dat persoonsgericht? Ja, dat hoop ik wel. Wat mij betreft is dat de basis van het vak.” Gaandeweg het gesprek blijken veel elementen van persoonsgerichte zorg (bijvoorbeeld compassie, identiteit, autonomie en inspraak) in zijn praktijkvoering ingebakken te zijn. Waardenburg vertelt over hoe hij het doktersvak ziet en de manier waarop hij zijn praktijk runt.

‘Rust’ is daarbij één van de kernbegrippen. De praktijk van Waardenburg in Enter is een ‘rustige’ dorpspraktijk. Er is iedere dag meer dan voldoende tijd om alle patiënten goed te helpen en om er als team voor elkaar te zijn. Door een combinatie van patiëntfactoren (Entenaren gaan niet zo snel naar de huisarts) en organisatorische factoren (richten op de kerntaken, doen wat je moet doen en niet overal ‘ja’ op zeggen) is de praktijk – voor huisartsbegrippen – opvallend rustig. En dat werkt voor iedereen plezierig. Niet in de laatste plaats voor de patiënt! Waardenburg benadrukt dat hij zich gelukkig prijst dat deze manier van praktijkvoeren in Enter mogelijk is. Hij beseft dat dit lang niet altijd en overal kan. Daarnaast heeft iedere huisarts zijn eigen stijl.

Een inkijkje in de praktijkvoering van deze huisarts uit Enter:

‘Nee’ zeggen om beter te kunnen dokteren
Waardenburg is zich erg bewust van de afgebakende rol en functie die hij als huisarts heeft: “Ik denk dat je je elk moment en bij iedere vraag die op je afkomt, moet afvragen of de vraag op dit moment bij jou thuishoort en of je ervoor verantwoordelijk bent. Vaak is het antwoord hierop ‘nee’. Je merkt het zeker ook op de huisartsenpost. Daar wordt voor de meest uiteenlopende dingen gebeld. Is er een probleem, bel de huisarts! Terwijl wij simpelweg niet opgeleid en toegerust zijn, om alle soorten problemen op te lossen. Dat is niet onze rol.”

Het voordeel van duidelijk hebben waar de rol van de huisarts begint en eindigt, is volgens Waardenburg dat er meer tijd en ruimte is voor patiëntenzorg en collega’s in de praktijk. “Dat ‘nee’-zeggen, heb ik denk ik van huis uit meegekregen; ik kan goed op mezelf passen en mijn grenzen bewaken. Dat komt me prima van pas bij het runnen van een huisartsenpraktijk. Ik zeg geregeld ‘nee’. Niet om vervelend te doen, maar om een betere dokter voor m’n patiënten te kunnen zijn.
Patiënten zijn zich niet altijd bewust van wat ze vragen. Een verwijzing naar een specialist of een second opinion in een universitaire kliniek is lang niet altijd het beste voor de patiënt. Ik probeer uit te leggen hoe het ook anders kan. Zinniger en soms ook zuiniger,” aldus Waardenburg.

In de hechte Enterse gemeenschap wordt het ‘nee’-zeggen van de huisarts inmiddels wel geaccepteerd, al hadden sommige patiënten er in het begin veel moeite mee. Waardenburg merkt dat ze nu weten dat hij het beste met ze voor heeft. Er zijn geen vervelende discussies meer over bijvoorbeeld wel of niet doorverwijzen of behandelen. Dat betekent dat patiënten vertrouwen hem hebben. “En dat werkt heerlijk!” zegt Waardenburg met een glimlach.

Op zoek naar bevestiging
Volgens Waardenburg worden veel vragen van patiënten ingegeven door angst. Angst voor ziekte, angst iets verkeerd te doen, angst voor de dood. Hij merkt dat dit soms gevoed wordt door goedbedoelde adviezen uit de omgeving of door berichten op social media. Voor deze angst-gedreven vraagstukken is een onuitputtelijke markt, met allerlei (onzinnige) preventieve onderzoeken en behandelingen. Waardenburg noemt dit ‘onzin-zorg’: zorg waar ook medisch specialisten zich meer en meer tegen verzetten. “Veel mensen zijn angstig en willen bevestiging dat ze gezond zijn, door het laten uitvoeren van onderzoeken. Maar in plaats daarvan, zouden ze het eerlijke gesprek aan moeten gaan met hun huisarts. En hun angsten op tafel leggen, zodat wij daar iets in kunnen betekenen.” Wat Waardenburg betreft is dat een kerntaak van de huisarts: snel komen tot een waarschijnlijkheidsdiagnose en het kaf van het koren scheiden. Openheid en eerlijkheid helpen daarbij enorm.

Ruimte voor diegenen die de zorg echt nodig hebben
Waardenburg: “We krijgen als huisartsen met enige regelmaat inzicht in ons verwijsgedrag en zelfs in de totale kosten die onze patiënten maken binnen de gezondheidszorg. Het doet mij altijd goed als ik zie dat mijn patiënten niet méér gebruik maken van de schaarse gezondheidszorg in Nederland dan gemiddeld, zelfs een beetje minder.” Hij neemt zijn rol als poortwachter van de zorg zeer serieus: “Daarmee houden we ruimte voor diegenen die de zorg echt nodig hebben.”

Grenzen van de rol bewaken
De grenzen van zijn rol als huisarts bewaakt Waardenburg scherp. Een herkenbare situatie in zijn praktijk met twee patiënten op leeftijd: “Zij wonen al vele jaren samen op een boerderijtje buitenaf. Eigenlijk gaat het thuis niet meer, maar beide echtelieden willen per se bij elkaar blijven en liefst ook in Enter. Ik kreeg als huisarts de vraag om hier iets van te vinden. Maar wat geeft mij het recht om hier iets van te vinden? Ik meng me liever niet in zo’n persoonlijke situatie als daar geen medische aanleiding toe is of als de mensen mij daar niet zelf om vragen. Ik bewaak mijn grenzen én de autonomie van de patiënt. Ik probeer de mensen zo goed mogelijk te helpen, maar dan wel vanuit medisch perspectief.”

Patiënt zit zelf aan het roer
Waardenburg vindt dat iemand over zichzelf mag beslissen: de patiënt staat centraal. Dat betekent ook als iemand iets niet wil, dat dat prima is en gemakkelijk wordt geaccepteerd. “We vragen de patiënten wat zij zelf graag willen, waar ze bang voor zijn en wat zij belangrijk vinden. Samen bekijken we ook wat de verschillende keuzes opleveren voor hen als mens.”

Als iemand al een hele waslijst aan medicijnen heeft en liever niet nog een middel erbij wil, dan begrijpt Waardenburg dat. Bij dit soort kleinere, maar ook grote thema’s, gaan patiënt en huisarts samen op zoek naar een passende aanpak.

Leefstijladvies moet geen ‘zeuren’ worden
Ook op het gebied van leefstijladvies bakent Waardenburg zijn rol af: “Wij kunnen als zorgprofessionals wel vinden dat iemand moet afvallen. Maar de patiënt moet het zelf doen en ergens de motivatie vandaan halen. Als wij merken dat die motivatie er absoluut niet is, dan brengen wij dat onderwerp ook niet tot in den treure onder de aandacht. Dat heeft geen zin en zet alleen de relatie maar op het spel. Die houden we liever goed.”

Vertrouwen in elkaar opbouwen
De persoonlijke band met zijn patiënten is erg belangrijk voor Waardenburg. Vertrouwen is de basis. “Als nieuwe huisarts moest ik het vertrouwen van de patiënten echt winnen, dat zullen collega’s vast herkennen. Dat gaat met vallen en opstaan. Gaandeweg groei je in je rol en wordt steeds duidelijker wat wel en niet bij je past. Patiënten hebben hun eigen ervaringen met de zorg en nemen die ook mee de spreekkamer in. Onvrede heeft meestal niets met mij te maken. Ik ben van meet af aan helder, duidelijk en consequent en geef patiënten zo de kans om aan mij te wennen.”

Voordeel van praktijkhouderschap
Waardenburg probeert mantelzorgers te betrekken bij de besluitvorming en bij de informatievoorziening over een behandeling. Over wezenlijke zaken wil de huisarts graag commitment van de patiënt en de omgeving. Het helpt dat zijn assistentes vaak meerdere generaties in het dorp kennen en in beeld hebben. Dat is wat Waardenburg betreft ook echt het voordeel van het praktijkhouderschap met een hecht en vast team in een klein dorp: je kent na verloop van tijd iedereen. “We zijn ingespeeld op onze patiënten en onze patiënten weten andersom wat ze aan ons hebben. Dat is een fijne basis voor ons prachtige werk in de huisartsenpraktijk.”

Ingmar Waardenburg, bedankt voor je bijdrage aan dit artikel voor Huisarts In Twente.

Wil je een notificatie ontvangen wanneer we nieuwe vacatures en nieuws plaatsen? Klik op ja om je in te schrijven Nee Ja