Mensen met armoede leven korter en vooral minder lang in goede gezondheid. Zij melden zich niet als ze er niet meer uitkomen. Uit onderzoek van Lectoraat Utrecht is gebleken dat dit komt doordat zij zich schamen voor hun situatie of nauwelijks nog vertrouwen in de overheid hebben. Zij ervaren hoge stress, kunnen soms niet alles meer overzien en dit alles leidt tot lichamelijke en mentale klachten. Dit leidt ertoe dat ze met deze medische klachten bij de huisarts komen, terwijl de huisarts bij geldzorgen zelf geen oplossing kan bieden. Tegelijkertijd bleek uit onderzoek van het lectoraat Schulden & Incasso van Hogeschool Utrecht vijf van de zes huishoudens met problematische schulden niet in beeld zijn bij de instanties.
Via het project Geldzorgen in de huisartsenpraktijk van de Twentse Koers is onderzocht hoe gemeenten de huisartsen kunnen helpen hun patiënten op de juiste route naar hulpverlening te brengen.
Bewustwording in de Huisartsenpraktijken
Armoede is niet altijd zichtbaar, mensen houden vaak uit schaamte de schone schijn op. Doorvragen is de kunst als je dit ‘niet-pluis’ gevoel hebt. Daarin hebben, naast de huisarts, doktersassistenten en POH’ers een rol. Wat zijn signalen waar zij op moeten letten om te kunnen ontdekken dat iemand hulp nodig heeft op dit vlak?
Voorbeelden zijn:
- Mensen in armoede gaan (sociale en medische) situaties uit de weg, waarvoor een eigen financiële bijdrage wordt verwacht. In zo’n situatie kan de eigen bijdrage vanuit de zorgverzekering een belangrijk struikelblok zijn om noodzakelijke medische hulp te zoeken.
- Er zijn meerdere factoren rondom een gezin of de thuissituatie die vaak samenhangen met armoede of een hoge schuldenlast. Een scheiding, een verhuizing van mensen, werkeloosheid: dat kunnen allemaal redenen zijn om in de schulden te komen.
In het “project geldzorgen in de huisartsenpraktijk” is aan huisartsenpraktijken e-learning aangeboden om deze bewustwording te creëren en handvatten te krijgen voor het bespreekbaar maken van schulden. Daarnaast wordt het onderwerp regelmatig geagendeerd in het teamoverleg en houdt men elkaar via intervisie alert.
Hoe te komen tot de best passende hulp?
De gemeente is wettelijk aan zet bij aanpak van armoede, maar neemt niet vanzelf het voortouw. De betrokkenen daar zijn zich er niet altijd van bewust hoe ondoorzichtig en versnipperd de hulproutes zijn. In het project is de informatievoorziening hierover naar de huisarts bij de deelnemende gemeenten en praktijken verbeterd: er is inzicht gegeven in hoe de route naar goede schuldhulpverlening werkt en er zijn praktische afspraken gemaakt over doorverwijzing en terugkoppeling.
Resultaat
Het project ‘Geldzorgen in de huisartsenpraktijk’ heeft daarmee een basis gelegd over hoe schuldenproblematiek beter bespreekbaar gemaakt kan worden in de huisartsenpraktijk en hoe de connectie naar de schuldhulpverlening praktisch gelegd kan worden.
Vervolg
Opbrengst van het project is ook, dat nogmaals extra duidelijk is geworden hoe belangrijk het is dat er goede samenwerking en afstemming is tussen huisarts enerzijds en gemeente anderzijds over patiënten met niet medische klachten. In de eindrapportage van het project zijn hier concrete aanbevelingen over opgenomen.
Dat gaat verder dan armoede en schulden, maar betreft ook de mentale gezondheid van mensen, eenzaamheid en psychische kwetsbaarheid. Het besef is gegroeid dat het Sociaal Domein hier veel in kan betekenen.
In de projecten SamSam en Welzijn op Recept werken we in Twente verder aan het versterken van deze samenwerking. Ook over deze projecten zullen we de komende tijd de ervaringen via deze website delen.
