Anja van Kempen (62) is naast haar baan als huisarts in Haaksbergen Coördinator van het GreenTeam Duurzaam Dokteren Twente. Ze vertelt over het belang van duurzaamheid in de huisartsenpraktijk en geeft concrete verbetervoorbeelden. “Er wordt elk jaar voor 100 miljoen euro aan ongebruikte medicijnen vernietigd, dat is een rij vrachtwagens van Amsterdam tot Madrid.”
In de duurzaamheidswereld van de huisartsenpraktijk is veel laag hangend fruit te vinden; snelle en simpele verbeteringen waar veel resultaat mee te behalen valt. Alleen is nog lang niet iedereen zich daarvan bewust, vertelt Anja van Kempen.
“Wat duurzaamheid betreft doen we het niet goed in de gezondheidszorg”, zegt de coördinator van het GreenTeam Duurzaam Dokteren Twente. “Terwijl iedere huisarts de gevolgen van de klimaatverandering in de spreekkamer ziet. De warmere dagen leiden bijvoorbeeld tot oververhitting en meer luchtwegklachten. En het hooikoortsseizoen duurt tegenwoordig ongelooflijk lang. En als je het nog iets verder doortrekt: door de klimaatverandering vluchten meer mensen. En die mensen komen ook bij de huisarts.”
Bewustwording & praktische tips
De zorg kan in de verduurzaming een significant verschil maken. De sector is in Nederland verantwoordelijk voor 7 procent van de uitstoot van broeikasgassen en 13 procent van het grondstofverbruik. Maar dat zijn slechts getallen. Het GreenTeam creëert daarom niet alleen bewustwording, maar geeft vooral ook hele praktische tips aan huisartsen en praktijken hoe zij de zorg kunnen verduurzamen.
“We merken daarbij dat veel mensen in eerste instantie denken dat ze meer werk moeten gaan doen”, vertelt Van Kempen. “Daar voelen we ook de weerstand in gesprekken. Maar groene zorg is niet meer werk. Dat is een groot misverstand. Er liggen juist kansen om het beter te doen.”
Wat kun je als huisarts doen?
Van Kempen geeft een aantal concrete verbeterkansen. “De duurzaamste zorg is geen zorg. Je kan daarbij aan meerdere dingen denken. Met preventie is veel winst te behalen. Een leefstijladvies geven en daarmee obesitas voorkomen is duurzamer dan een ingreep of pillen. Ook doen we als huisarts soms dingen, waarvan we op voorhand weten dat ze niks opleveren. Een röntgenfoto laten maken, bijvoorbeeld. Of direct medicijnen voorschrijven in plaats van eerst een advies geven. medicatie voorschrijven. Dat heeft allemaal impact op het milieu.”
Voorschrijven van medicijnen
Naast meer doen aan preventie en leefstijladvies is medicatie één van de meest tastbare milieuthema’s voor huisartsen. De pillenindustrie heeft namelijk enorme impact op het milieu. Bovendien belanden restanten van medicijnen via het riool in drinkwaterbronnen. De huisarts is vaak degene die medicijnen voorschrijft en speelt dus een cruciale rol.
“Vaak worden te veel pillen meegegeven, zodat iemand een voorraadje heeft. Maar daardoor verdwijnen heel veel medicijnen in de afvalbak. Er wordt elk jaar voor 100 miljoen euro aan ongebruikte medicijnen vernietigd. Om een beeld te geven: dat is een rij vrachtwagens van Amsterdam tot Madrid. 80 procent is afkomstig uit de eerste lijn en 50 tot 70 procent is thuis weggegooid.”
Keuzes medicijnen
En dan is er naast te veel medicijnen voorschrijven ook de medicijnenkeuze, waarbij huisartsen een duurzaamheidsverschil kunnen maken. Van Kempen: “Neem iemand met astma. Je hebt een inhalator met drijfgas en een poederinhalator. Die laatste is veel beter voor het milieu. Als het medisch verantwoord is, kan je dat omzetten.”
Voorbeeldfunctie huisarts
Tot slot wijst Van Kempen graag ook nog op de rol van de huisarts in de samenleving. “De dokter heeft een voorbeeldfunctie en invloedrijke positie in de maatschappij. In de huisartsenpraktijk kan je ervoor kiezen om duurzaamheid uit te stralen. Je kan in een duurzaam gebouw zitten, laten zien dat je afval scheidt, een box neerzetten voor het inleveren van niet gebruikte medicatie. Je kan op de fiets je visites doen.”
De vraag die dan altijd rijst is: hoeveel zin heeft dat nou? “Vergis je niet: één op de zes mensen werkt in de zorg. Als je altijd denkt dat wat jij doet, er niet toe doet, dan onderschat je de kracht van de massa. Als één op de zes Nederlanders uitdraagt dat je zorgzaam omgaat met het milieu, dan is dat een hele sterke boodschap.”
Groene keuzes
De inspanningen van het GreenTeam, een initiatief van het samenwerkingsverband HuisartsenZorg Twente en de apothekers verenigd in TAO-UA, hebben eerste effecten. “Er ontstaan nu ook al wat ideeën op de werkvloer. Dat werkt altijd goed als je een beweging in gang wil zetten.” En binnen regionale programma’s worden groene keuzes gemaakt. “Er is bijvoorbeeld een programma voor het verminderen van het morfinegebruik. Goed voor het milieu én goed om verslaving tegen te gaan. Een win-winsituatie.”
Het zijn mooie eerste stappen. “Onze hoop is vooral gevestigd op het enthousiasme van jonge praktijkhouders, die vanaf de start groene zorg integreren in hun bedrijfsvoering en medisch handelen. En om nog meer mensen te inspireren denken we erover na om een duurzaamheidsfestival te gaan organiseren.”
Wil je meer informatie over het GreenTeam? Klik hier voor de achtergrond van Duurzaam Dokteren in Twente. Tips & weetjes zijn hier te vinden.
